Êðèñòàëíà çàëà "Ðîäîïñêè êðèñòàë" å åäíà îò íàé-ãîëåìèòå çàáåëåæèòåëíîñòè íà ãð. Ìàäàí. Ñúçäàäåíà å ïðåç 1984 ã., ñúõðàíÿâà 581 ìèíåðàëíè îáðàçåöà è å ÷ëåí íà Ìåæäóíàðîäíàòà àñîöèàöèÿ íà ìèíåðàëîæêèòå ìóçåè. Çàëàòà ñå íàìèðà íà óë. "ßâîð" 1, â öåíòúðà íà Ìàäàí, êîéòî îòñòîè íà 110 êì îò Ïëîâäèâ, íà 42 êì îò Ïàìïîðîâî, íà 30 êì îò Ñìîëÿí è íà 25 êì îò Çëàòîãðàä.
	Ðóäîäîáèâúò â Ìàäàíñêèÿ ðåãèîí âîäè íà÷àëîòî ñè îò äúëáîêà äðåâíîñò. Îòäåëíè íàõîäèùà ñà îòêðèòè è ðàçðàáîòåíè îùå îò òðàêèòå. Ïî-êúñíî èçñëåäîâàòåëÿò íà áàëêàíñêèòå çåìè, ôðåíñêèÿò ãåîëîã Àìè Áóå, ïðàâè ïúðâèòå íàó÷íè èçñëåäâàíèÿ â Ðîäîïñêàòà îáëàñò.  íà÷àëîòî íà XX âåê ïúðâèÿò áúëãàðñêè ãåîëîã Ãåîðãè Áîí÷åâ ïðåìèíàâà ïî òåçè ìåñòà, ñúáèðà ìèíåðàëíè îáðàçöè è îïèñâà íÿêîè îò íàõîäèùàòà.

 
















Ìàëêî ñà îëîâíî-öèíêîâèòå íàõîäèùà â ñâåòà, â êîèòî ìîãàò äà áúäàò îòêðèòè òàêèâà ÷óäíè êðèñòàëíè ôîðìè íà è ñôàëåðèòà, ïîâå÷åòî îò êîèòî ñà óíèêàëíè.

Âïå÷àòëÿâÿùè ñà ñúñ çíà÷èòåëíèòå ñè ðàçìåðè êóáîâåòå è êóáîîêòàåäðèòå íà ãàëåíèòà. Ñ ãîëÿìà íàó÷íîïîçíàâàòåëíà ñòîéíîñò ñà íåäîèçãðàäåíèòå è ñ íåãàòèâíè ôîðìè ãàëåíèòîâè êðèñòàëè.

Íàé-ðàçïðîñòðàíåíèÿò öèíêîâ ìèíåðàë å ñôàëåðèòúò. Íåãîâîòî íàçâàíèå èäâà îò ãðúöêàòà äóìà "sphalera", êîåòî îçíà÷àâà ëúæëèâ, èçìàìëèâ. Òóê ìîãàò äà ñå âèäÿò êàôÿâè, æúëòè è çåëåíè êëåéîôàíè, àíòðàöèòíî ÷åðíè ìàðìàòèòè. Âåëèêîëåïíè ñà ðÿäêî ñðåùàíèòå êðèñòàëíè ôîðìè íà çëàòèñòîæúëòèòå õàëêîïèðèòè. Áîãàòà å ãàìàòà îò ðàçíîâèäíîñòè íà íàé-ðàçïðîñòðàíåíèÿ â ïðèðîäàòà ñèëèêàòåí ìèíåðàë - êâàðöà. Êðàñèâè ñà êðèñòàëíèòå ãðóïè îò âîäíîáèñòðè - ïðîçðà÷íè ðàçíîâèäíîñòè íà êâàðöà. Ìíîãîáðîéíè ñà íþàíñèòå íà ðàçëè÷íî îöâåòåíèòå êâàðöîâè êðèñòàëè, âèîëåòîâèÿ àìåòèñò, ÷åðíèÿ ìîðèîí è îïóøåíèÿ êâàðö.

Òóê ìîãàò äà ñå âèäÿò è ïðåäñòàâèòåëè îò ãîëÿìàòà ãðóïà íà àõàòèòå, êîèòî ñ ïðåëèâàùèòå ñè èâèöè ðàäâàò îêîòî è âúçáóæäàò ÷îâåøêîòî âúîáðàæåíèå è çàòîâà ñå èçïîëçâàò â þâåëèðíàòà ïðîìèøëåíîñò.

Íàé-÷åñòî ñðåùàíèÿò ìèíåðàë îò ãðóïàòà íà êàðáîíàòèòå å êàëöèòúò, íàáëþäàâàí â íàé-ðàçëè÷íè êðèñòàëíè ôîðìè: ðîìáîåäðè, ñêàëåíîåäðè, ïðèçìè, ïèíàêîèäè è äð. Ñúäúðæàíèåòî íà ìàíãàí îïðåäåëÿ ðîçîâèÿ öâÿò íà ìàíãàíîêàëöèòà è ðÿäêî ñðåùàíèÿ ðîäîõðîçèò.

Ìèëèîíè ãîäèíè òúðïåëèâî å ðàáîòèëà ïðèðîäàòà, ñúòâîðÿâàéêè ñâîèòå íåïîâòîðèìè ïðîèçâåäåíèÿ. Âå÷íèÿò ñòðåìåæ íà ÷îâåêà êúì ïîçíàíèåòî è óïîðèòèÿò ìó òðóä ðàçêðèâàò íåéíèòå òàéíè, çà äà ïîòâúðäÿò äóìèòå íà ãîëåìèÿ ìèíåðàëîã àêàä. À. Å. Ôåðñìàí "Íà ìåíå ìè ñå èñêà äà èçâëå÷åì ñèâèÿ, íà ïðúâ ïîãëåä íåóãëåäåí ìàòåðèàë îò íåäðàòà íà çåìÿòà è â ñëúí÷åâàòà ñâåòëèíà äà ãî íàïðàâèì äîñòúïåí çà ÷îâåøêîòî ñúçåðöàíèå è ðàçáèðàíå, ïîäîáíî íà áëàãîóõàåùèòå öâåòÿ".